20. yüzyılın son çeyreğinden bu yana; özellikle de televizyon, dış kaynaklı magazinler ve Internetin yaşamımıza girmesiyle birlikte hepimiz bir yerlerde fantastik/ gerçeküstü/ resim mi fotoğraf mı ne olduğunu tam olarak anlayamadığımız ama bizi çok etkileyen tuhaf görsel detaylara rastlamışızdır mutlaka… İşte bu görsel malzemeyi biraz didiklediğimizde, ardında Lowbrow diye, aslında epeyce almış başını yürümüş bir sanat akımıyla karşılaşıyoruz. Bence Lowbro’a bir şans vermekte yarar var; çünkü bu adımı atmayı göze alırsanız kendinizi bambaşka bir düşler dünyasında bulacaksınız! Örnek mi? Hemen yanda Lowbrow sanatçısı Ray Caesar’ın bir resmini görüyorsunuz… Şimdi benimle birlikte yürümeye devam edin lütfen!
Lowbrow, 1970’lerin sonunda Los Angeles’da başlayan bir “underground” görsel sanat akımı… Pop Sürrealizm olarak da biliniyor. Kökleri muhalif karikatür, punk, toplama eski otomobil/ sokak kültürü ve diğer alt kültürlere dayanan yaygın bir popülist sanat hareketi. Genelde yoğun bir mizah duygusuna sahip; neşeli, hınzır, alaycı ve dokunaklı… Yapıtları daha çok resim; ama aynı zamanda oyuncak, dijital sanat ve heykel alanlarında da karşımıza çıkıyor.
Bugün Lowbrow olarak bilinen akımın ilk örneklerini veren sanatçılar, Robert Williams ve Gary Panter gibi muhalif karikatüristler. Bu çalışmaları New York ve Los Angeles’daki sanat galerilerinde görmek mümkün. Hareket, bu çizerlerin yolunu izleyen yüzlerce sanatçıyla birlikte kısa sürede büyüyor, yaygınlaşıyor. Sanatçıların çoğalmasıyla, Lowbrow yapıtlarını sergileyen galerilerin sayısı da hızla artıyor tabii. Özellikle Julie Rico Galerisi ve Bess Cutler Galerisi önemli sanatçıların çalışmalarını toplayarak Lowbrow’un yaygınlaşmasında büyük rol oynuyorlar. Robert Williams tarafından ilk kez 1994’te yayınlanan Lowbrow dergisi Juxtapoz ise, konuyla ilgili bir yazı/ bilgi/ fikir platformu oluşturarak akımın yönlendirilmesi ve büyümesine önemli katkı sağlıyor. Hatta “Lowbrow sanat” adı, ilk kez derginin 2006 Şubat sayısında Williams tarafından yaratılıyor. Hiçbir yetkili sanat kurumu tarafından onaylanmış olmadığı için akıma bu adı verdiğini söylüyor Williams; “highbrow”a karşıt olarak... (highbrow’un anlamı entelektüel. Sıfat olarak elit anlamında da kullanılıyor ve genelde yüksek kültüre işaret ediyor).
Müzeler, galeriler ve eleştirmenler akımın güzel sanatlar dünyasındaki konumlandırması konusunda kararsız olsalar da, bu durum, koleksiyonerlerin Lowbrow yapıtlarını toplamak için yarışmasını durduramıyor. Bazı eleştirmenler Lowbrow’un meşru bir sanat akımı olmadığını, bu yüzden de üzerine yazılmış pek fazla akademik metin bulunamadığını savunuyor. Ortak görüş, bir akımla ilgili ilk eleştirel metinlerin yine o akımın içinden doğması ve dışarıdakilerin, bu metinler üzerinden kendi eleştirilerini geliştirmeleri gerektiği yolunda… Akımın kendi içinde eleştirel metin üretememesinin nedeni ise sanatçılarının, normalde güzel sanatlar olarak kabul edilen disiplinlerden gelmemeleri. Çoğu Lowbrow sanatçısının kökeni illüstrasyon, dövme ve karikatüre dayanıyor. Sanat dünyasında pek çok eleştirmen de, Lowbrow’un figüratif odağı, anlatı eğilimi ve gerektirdiği yüksek teknik beceriyi tanımlama güçlüğü çekiyor.
Lowbrow’un kökenlerinin bir ölçüde, erken 20. Yüzyıl akımlarından Dadacılık, kavramsal sanat ve pop art’a dayandığını söylemek mümkün… Lowbrow da aslında güzel sanatlar ve halk sanatı, sanat ve popüler kültür arasındaki ayrımları sorgulamayı sürdürüyor. Bu ayrımları araştırmak ve eleştirmek üzerine yükseliyor ve bu anlamda 1960’lar ile erken 70’lerin pop art’ıyla önemli benzerlikler taşıyor.
Şahane Lowbrow örnekleri için... Akımın en önemli sanatçıları: Ray Caesar, Mark Ryden, Natalie Shau, John Currin, Alex Gross, Audrey Kawasaki, Elizabeth McGrath, Nathaniel Milljour, Marion Peck, Camilla d'Errico, Seonna Hong, Todd Schorr, Amy Sol, Esao Andrews, Nicoletta Ceccoli
